John Dillon ile Internet'e dair...

İstanbul'da gerçekleşen ve uluslararası bir network olan Webit'in Dijital Ekonomi Zirvesi'nde dünya internetinin üçte birini sağlayan teknoloji şirketi Akamai'nin başkan yardımcısı ile konuştuk. Akamai'nin dünya genelinde 200 bin sunucusu bulunmakta.

İnternet üzerinden akan veriler ne kadar güvenli?
İstihbarat örgütleri mesaj içeriklerini görebilir mi?
Sunucumuzdan ulaştığımız adrese gönderdiğimiz mesaj içeriğinin güvenli veya izlenmeye açık olduğunu nasıl anlarız?
Daha hızlı internet mümkün olacak mı?
Televizyon izlenirliği ve online video izleme talebi ne durumda?

Soruların cevabını Akamai’den John Dillon ile konuştuk.


*İnternet haklarının ana sahibi kim?

Karışık bir yapı ve organik şekilde ortaya çıktı. Üniversite ve devlet anlaşmalarıyla çalışılarak yapıldı. Bu ancak birlikte yapılabilecek bişeydi. Hiçkimse veya bir örgüt, kurum yanlız kontrol etmiyor. Paylaşımlı ve işbirliği halinde oluşmuş bir yapı ile kendi kendini yönetiyor diyebiliriz. Dünyanın farklı kurumlarının yardımlaşması ve işbirliği ile yürüyor.

*Bir ülke bunu kısıtlayabilir mi?

Bazı durumlarda, bazı ülkeler bunu yapabilir... Bazı ülkeler bazı bilgilerin ulaşılabilir olmasını istemeyebilir. Bu gibi durumlarda bunu yapabilirler. Bazı içeriklere vatandaşlarının ulaşmasını istemeyen bazı ülkeler kısıtlama yapabiliyor. Mesela Suudi Arabistan nerelere ulaşılabileceğini kontrol etmekte. Çin de aynı şekilde. Buna karar veren ülke yönetimleri güvenlikleri için bazen bir siteyi tümden engelleyebilir veye sadece belirli bir içeriğe kısıtlama getirebilir.

*Bu noktada sağlayıcılar ile anlaşmaları mı var?

Evet hizmet sağlayıcıları ile işbirliği halinde kontrol edilmekte.

*Tümden internet kaynağı dünyada kesilebillir mi peki?

Belirli tip özel bir hukuki durum varsa, o ülkenin yasalarına aykırı bir durum varsa ülke harekete geçebilir. Tüm dünyada birden kesilmesi olası değil. İmkansız diyemeyiz. Hiçbişey imkansız değildir. Sadece düşünülebilir bir durum değil. İnternetin çalışma şekli nedeni ile sadece belirli bir bölüm kesilebilir veya bir bölgede. Tüm internet değil. Bu (internet sistemi) birbirine bağlı ağlar içinde ağlardan oluşmakta. O nedenle bir ülke veya askeri yönetim buna karar verdiğinde o bölgede yapabilir. Ancak tümüne uygulayamaz. İnternet kontrolü tek bir ülkede değil kesinlikle.

*Net neutrality (internetin tarafsızlığı) kavramını açarmısınız biraz? Servis sağlayıcıları ve devletlerin bütün verilere eşit mesafede olması ve herkesin eşit yararlanması kavramı?

Bu karmaşık bir konu. Yasalar ile sağlanmakta. Dikkate aldığımız bir konu. Diğer servis sağlayıcıları ile de ilişkili. Farklı ülkelerden internet erişimine dair bir konu. Erişim sağlayıcılar açısından hiçkimsenin önceliği olmaması ile ilgili bir konu. Açık ve özgür bir hizmet. Her örgüt, kurum veya kişi aynı şekilde eşit olarak yararlanma hakkına sahip.

*Daha hızlı internet için hangi yeni teknolojiler yolda? Fiberoptik ve DSL'in de modası geçecek mi?

Bu altyapılar hala anlamlı. İşin özü internetin daha iyi çalışması ve insanlar için güvenli olması. Bizim de teknolojik yenilik çalışmalarımızda ana odağımız bu. Mesela internet video dağıtımı için tasarlanmamıştı. Şu anda dünyanın hemen heryerinde insanlar internet üzerinden online video izliyorlar ve üst düzey kalitede içerikleri izliyorlar. TV hizmetini de internet üzerinden almaya talep var. Bu hizmetler hala nüfusun az bir bölümünce online kullanılıyor. Özellikle genç nesil tercih ediyor. İnsanların çoğu hala oturma odalarında TV izliyor. (Uydu veya kablo üzerinden) ancak bu hızla değişiyor. Eğer herkes TV'yi online izlemeye kalkarsa çok yoğun bir trafik oluşur ve internet mimarisi bu yoğunluğa göre yapılandırılmadı.
Bu talep yükselince bu talebe cevap vermek gerekecek. Ve kesinlikle yükseliyor. Bu benimseniyor ve online videoların daha yüksek kalitede olmasını istiyorlar. Bu iki talep gelişimi mecburi kılmakta.

*Buna hazır mısınız?

Şu an için (mevcut talep için) hazırız. Akamai, Dünya Kupası'nda kesintisiz canlı yayın akışı (streaming provider) veren hizmet sağlayıcıları ile birlikte en büyük spor etkinliklerinin online yayınını 50 yayıncı ile üstlenmekte. Kış ve yaz olimpiyatlarında da büyük yayıncılar ile çalışılmakta.
Kurum olarak ticari organizasyon olarak servis sağlayıcılarımız ile birlikte talepleri değerlendiriyoruz ve kapasitemizi buna göre arttırmaktayız. Özellikle kapasite artırmanın gerekli olduğu bölgelere devamlı yatırım yapmaktayız. Talebi sürekli takip halindeyiz.

Dillon: Sunucunuzda 'http' ibaresini görüyorsanız gönderdiğiniz mesajın içeriği açık demektir. Kriptolar kolay ve vaktinde kırılamadığı için teröristlerin iletişimi görülemiyor.

*İnternet üzerinden geçen tüm verinin tarayıcılara iletillirken güvenli şekilde korunduğunu söylemek mümkün mü?

Kesinlikle. Müşterilerimize bunun güvencesini vermek durumundayız. Biz HTTP protokolü (Hyper Text Transfer Protocol) ile bunu yapmaktayız. (müşteri ile sunucu arasındaki iletişimin kriptosu nedeni ile üçüncü tarafın müdahil olamaması) Kriptolu bir trafik yürütülmesine dair sertifikalı şekilde çalışılmakta.

*İnsanlar hem Türkiye'de hem dünyada ülke yetkililerinin hem kendi vatandaşlarının hem de uluslarüstü şekilde herkesin internet iletişimindeki herbir veriyi görebileceğine ve kontrol edebileceğine inanıyor?

Çok karışık bir konu. Kripto teknolojilerinin kırılması neredeyse imkansız.

*Peki istihbarat servisleri de mi göremez?

Doğru. Şöyle ki eğer bilgisayarınızda adres yazarken 'htttp' görünüyor ise, mesajınızın içeriği açıktır. Ancak sunucunuzda 'https' görüyorsanız bu kriptoludur. Bu internete ulaştığı anda kriptoludur. Hattın ucunda sizin komutunuzun iletildiği yer ile paylaşılan bir kilit sistemi vardır. Bugün insanların içeriklerini güvene almak için ve özellerini korumak için internet bu teknolojiyi kullanmakta. Meşhur bir söz var. Kilidi elinde bulundurmayan kimse açamaz. Yeterli zamanda rekabet gücü olanlar kilidi açabilir ve mesajı görebilir ancak bu epey zaman ve enerji alır. Herkesin yapabileceği pratik çözümü olan birşey değil. İnternetin sağlandığı altyapıda bazı farklı kriptolar var. Gönderilen mesajları korumak için daha fazla kripto sağlamakta mümkün. Bugün aslında devletlerin büyük konusu (problemi) internetin güvenli olmasıdır (kriptoların zor çözülmesi). Örneğin bu nedenle teröristlerin mesajlarını dinleyemediklerini (okuyamadıklarını) düşünmekteler. Bu şekilde dinleyip göremedikleri için bir kenti koruyamayabiliyorlar.

*Yeterince doğru potansiyelde kişileri takip edemedikleri için olabilir mi bu? Kriptoları kıramamaktan ziyade doğru kişileri takip etmemekten?

Bu kriptoların teknolojisi ile ilgili. Dinleme (izleme) engelleyici yeterli teknoloji var. Bununla birlikte yasal düzenlemeler de var.

*Bir son soru. Bir devlet internete erişimi kısıtladığında insanlar VPN kullanıyorlar. Bu nasıl çalışmakta?

VPN bulunduğunuz ülkede size bir tünel sağlayarak bir başka ülkeye ulaştırmakta. Başka bir ülkede gibi olursunuz. Sunucu sizi başka bir yerde gibi algılar. Bu içerik sağlayıcılar için zor bir durum. Onların lisans anlaşmaları var. Mesela BBC İngiltere'de bir spor etkinliği için içeriğin dağıtılıp yayınlanması için lisans anlaşması yapıyor. İnsanlar VPN ile İngiltere'de gibi görünerek bu yayını izliyorlar. Bu nedenle de servis sağlayıcılar için  (yaptıkları anlaşmalar açısından bunu engelleyememek) zor bir durum. VPN hizmetleri ücretsiz olarak apple stordan ve başka platformlardan kolayca indirilebilmekte.