GEZİ; İDDİALAR, SPEKÜLASYONLAR VE DEVRİM

“GEZİ”;

İDDİALAR, SPEKÜLASYONLAR VE PERDE ARKASI

Bugün sizler ile Gezi parkı projesi protestosu ve polis müdahalesine dair spekülasyonlarını paylaşacağım. Yapılan yorumlar hep tek taraflı. En azından hepsini bir arada görmek, okumak faydalı olabilir.

Özellikle Başbakan'ın bu olaya nasıl yaklaştığı ve bunun nedenlerini anlatan pekçok yorum yapıldı. Kimisi karakterine verdi geri adım atmamasını, kimi diktatörlüğüne, kimi 'bir bildiği var' diyerek istihbarat aldığını ve provokasyonu planlayanlara korkmuyorum mesajı vermesine bağladı, bu tutumunu.

Merve Şebnem Oruç’un; (İsmet Berkan'ın da benzer yaklaşım gösterdiği bugünkü yazısından iki gün önce yazdığı) Türkiye’de Gezi Parkı ile başlayan olaylara; bölgesel gelişmeler açısından bakan analizinin olduğu blog yazısı farklı.

Analiz, Erdoğan’ın tüm bunlara bilerek izin verdiği, ortamı gererek dünya güçlerine ‘burayı da yakarım’ mesajı vermiş olabileceğini savunuyor. Ve buradan nasıl bir kazanım elde edebileceğini de gerekçelendiriyor. Erdoğan’ı ve izlediği yolu, gerekçelerini savunan taraflı bir yorum. Ama ileri sürülen tespitleri okumak faydalı olabilir. ABD görüşmesi, Cenevre konusunda SUK tan çıkan karar ve muhaliflere silah desteği noktalarında olayların mesajı aktarılıyor. İran’daki gelişmeler, El Kaide gibi eksenlerin bu konu içerisindeki yerine, uluslararası medyanın bu işe ağırlık vermesine de değinilmiş. Bana ilginç geldi. Züğürt tesellisi olarak da görülebilir. Yorumsuz.

Yazıdan önce; bu yazıda görülmeyen bazı diğer spekülasyonlara dair notları da eklemekte fayda var:

Geçen hafta Emniyet istihbarat ekiplerinin tasfiye edilmesine müteakip, “Gezi”ye sabaha karşı ısrarla ilk müdahale emri geliyor. “Başbakan ‘ders alsın’ diye bu emir verildi” yorumu da yapılıyor. Hatta buna karşı duranlar olduğu ama emirin ısrarla uygulatıldığı aktarılıyor.(tam aksi; bilgisi olduğu,kendi talimatı olduğu yorumu da detaylı ele alınacak aşağıda, zira olayların tırmanması halinde müdahale talimatı verdiği ama bunun fazla ileri gittiği şeklinde bir açıklama yapmıştı ilk günlerde)

Gezi Parkı olayına Dumanlı, Bilici, Keneş gibi isimlerin yaklaşımına bakmakta fayda var. Hepsi destek verdiler. Destek verilmesi de gayet normal. Ama şimdi; bu hesaplı bişey miydi sorusu bazı çevrelerce soruluyor polisin o ilk müdahalesinin ardından…

Eski bakan Ertuğrul Günay dün attığı bir tweette şöyle söylüyor: ‘’Sabotajın kökü, cuma sabahı çoluk-çocuk oturanlara o vahşi saldırıyı düzenleyenlerdir. Olayların sorumlusu onlardır ve hesap vermeleri gerekir’’ Sabotaj ifadesine dikkatinizi çekerim.

Başbakan, şu anda Emniyet içerisinde bu talimatı verenlere ihtiyacı olduğundan bir soruşturma açamıyor olabilir, çünkü olaylar devam ediyor diye düşünmek de mümkün. Bu talimatı vereni görevden alıp, göstericilere olumlu mesaj vermeyi de seçebilirdi. Seçmediği için, idarenin işleyişi içinde; emir kendisinin kanaatini benimsemek durumundayız.

‘’Olayların kontrolden çıkarak başka güçlerin manevra alanına dönüştüğünü görülünce; Yargıtay kararı ile durumu kontrol altına almaya çalışıldı’’ iddiası bir diğer iddia.

İnan Kıraç, sermaye, Aydın Doğan gibi 28 Şubat aktörleri olarak gösterilen isimlere karşı davaların konuşulduğu; Ergenekon’un son perdelerine gelinmiş, HSYK ve AM'nin yapısının değiştirileceği, atamaların hükümetin insiyatifinde olacağı düzenlemelerin beklendiği bir dönemde; bu gerginliği gören ve alttan almamayı seçen Başbakan’ın bir mesajı var. Meydan okuyor ve korkmuyorum diyor, bu tutumu ile toplumsal gerginlikleri göze alıyor.

Burada belki protestocuları dikkate almayıp hiçe sayıyor ama asıl derdi bu ortamı kendi güçlerini arttırarak hükümeti sindirmeye çalışan farklı kesimler ile. Bu nedenle alttan almadığı yorumu yapılıyor.

Bülent Arınç ise; Başbakan vekili olarak, toplumla inatlaşacak halimiz yok şeklindeki açıklamayı ancak 6. günde yapıyor. Yeterki şiddet olmasın bütün taleplere açığız diyor...

İran ve Suriye bağlantılı isimler ve Türkiye’deki yabancı öğrenciler gibi bazı grupların da; sokağa, baskı gördüğünü ve buna karşı tepkilerini belli eden insanlara eklemlendiği görüldü. Bunun üzerinden yapılan spekülasyonlar da ayrı...

Arınç, Gül gibi isimlerin bazı kesimlere karşı daha yakın tavırları, Arınç’ın Pensilvanya ziyareti üzerine bunların yaşandığı vurgusu da yapılıyor bazı yorumcular tarafından. Arınç bugün ilk açıklamasında da; bu ziyaret sonrası, ''Gülen'e emirlerini sordum'' ifadesini de aydınlatma ihtiyacı duydu...

Hocaefendinin; bazı kadroların, AK Parti’yi bitirmeye yönelik sözde hareketlerine yönelik yaptığı yorum da ilginç şekilde duyuldu. Bitişleri sizden olmasın dediği rivayet ediliyordu bazı çevrelerde.

Tüm bunlar bazı insanların Başbakan’dan rahatsız olduğu gerçeğini görmeye engel değil. Ancak bu rahatsızlığın bu şekilde dışa vurulmasındaki faktörlere bakınca, Gezi’ye polis müdahalesinin olayı tetiklediğini görüyoruz. Başbakan gibi tecrübeli bir siyasetçinin de bu olaylarda alttan almaması da bu soruları akla getirdi.

Bu spekülasyonlar gerçekse bile bu riski alıp meydan okuması anlaşılabilir değil elbette… Kabul edilebilir mi ona da herkes kendi vicdanında karar verecek.

Buradan hareketle, bu hareketin sonucunda, artık, seçim-erken seçim dışında bir devrim hareketi bekleyen-isteyen vatandaşların mevcudiyeti; başbakanın öfkesi, meydan okumasının, insan psikolojisindeki normal reaksiyon kapsamında açıklanamaz. Zira bu tepkiyi, olay demokratik talep aşamasındayken verdi. 'Devrim' girişimine evrilmesini görmek isteyip kendini sınarcasına adeta...

Kendisi de, devrimci denilebilecek girişimlerde bulunmuş bir liderin, otoriterleşmekle suçlanırken bu tuzak ile yüzleşmek istemesini anlamak kolay değil.

Aşağıdaki yazıda ise; bunlardan farklı şekilde, Başbakan’ın bilinçli olarak bu sürece izin verdiği, tamamen dışarıya mesaj verdiği savunulduğundan; öncesinde yukarıdaki farklı yaklaşımları-teorileri ekleme ihtiyacı hissettim. Bu yazı, Başbakan tarafından gerginliğin tamamen bilinçli ve kontrollü tırmandırıldığını iddia ediyor. Genellikle bu tarz olaylar planlanmaz. Ama olduktan sonra herkes kendi planını devreye koyabilir. Bu bütün taraflar için geçerlidir

2 Haziran 2013-Merve Şebnem Oruç

Başbakan Gemileri Neden Yaktı?

Gezi Parkı üzerinden başlayan gerilimin ilk gününde gidişatı, ne olduğunu, neler oluyor olabileceğini anlamaya çalışırken ‘Başbakan herhalde bıktı ve siyaseten intihar ediyor’ diye düşündüğüm bir an oldu. Silkinip Erdoğan’ın gemileri yakmasının altında farklı bir neden olabileceğini düşünmek biraz zamanımı aldı. İki neden olabilirdi; Başbakan ya delirmişti ya da bir yol haritası üzerinde yürüyor olmalıydı. İlkinin olma ihtimalinin çok düşük olduğuna bugün itibarıyla eminim. Erdoğan’ın bugün üstüste yaptıği ve harareti gitgide artırdığı konuşmalarından sonra vardığım sonuç, bazı yerlere çok sert bir mesaj gönderdiği, hatta alenen tehdit ettiğiydi. Ek olarak bu yerlerin, iç siyasetten beklentimiz ana muhalefet CHP olmadığı kesindi.

Bu hafta uzun zamandır ilk defa politize olan kesim bilmese de diğerleri Başbakan’ın stratejik ve taktik söylemlerini de riskli hamlelerini de iyi bilir. Bu şekilde masayı kaldırıp fırlatması çok büyük bir hamle ve bu restin kime olduğunu doğru okumak gerekiyor.

Son ABD ziyareti sonrası, bu gezinin sonuçlarının birkaç hafta sonra alınabileceğini biliyorduk. Bilindiği gibi Başbakan ve heyeti, ABD’ye ‘no fly zone’ isteyerek gitti, Cenevre dayatmasıyla döndü. Cenevre’ye hiç de hevesli olmayan Erdoğan, döndüğünde de Cenevre’ye hevesli görünmedi. ‘Tamam, gideriz, bölge ülkeleriyle de görüşürüz’ cümleleri hep yarım ağızlıydı. Hatta AB’nin Suriyeli muhaliflere silah ambargosunu devam ettirmeme kararı bile yüksek sesle olumlanmadı.

Birkaç gün sonra İstanbul’da toplanan Suriye Ulusal Koalisyonu hararetli tartışmaların ardından önemli kararlar aldı. İlk haber Teksas menşeili Gassan Hito’nun geçici hükümet başkanlığıyla devam edilip edilemeyeceğinin tartışılmasıydı. Daha sonra açıklandığı üzere, geçici başkanlık seçimi bir sonraki toplantıya ertelendi. Malum, Muaz-el Hatip’in istifasının ve geri dönüşünden sonraki sert çıkışlarının, muhaliflere pasif destek veren bazı ülkelerin Hito dayatmasına karşı olduğu tahmin ediliyordu.

Koalisyon toplantısının sonunda yapılan açıklamaya göre, sosyalist geçmişe sahip Michel Kilo’nun listesinden ve sahada savaşan liderlerden hatırı sayïlır oranda isim koalisyona katıldı. Suriye Ulusal Koalisyonu büyüyerek ve genişleyerek güç kazandı. Cenevre Konferansı’na katılmak için ‘mutlak çözüm’ şartı getirildi. Bu Batı’nın dayattığı Cenevre Konferansı’na verilen en net cevaptı.

Başbakan’ın Fatih Altaylı’ya verdiği röportajda ‘Beşar’, ‘o adam’diyerek ne kadar öfkeli olduğunu belli ettiği Esad için direkt olarak ‘gidecek’ demesi, Suriye rejiminin‘Esad 2014’e kadar hükümetin başında. 2014’te tekrar aday olabilir’ açıklamasına yanıt olduğu belliydi. Ancak Başbakan,‘Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla’ misali Esad üzerinden ABD ve Rusya’ya ağır bir mesaj gönderdi. Mesaj kısaca şuydu: ‘Bana öyle el-Kaide’yle falan bir şeyler dayatma. Bu ülkeyi gerekirse Orta Doğu batağïna bir anda sokarım. Benim dünyadaki her ülkeyle ticaretim var, burada her ikinizin de kıyamet kadar yatırımı var. Ben yanarsam herkes yanar.’

Bu tehditin lafta kalmaması için de Orta Doğu’dan bir parça ateşin Türkiye’de yakılmasını göze aldığına neredeyse emin olduğum Başbakan, Altaylı röportajında bu ana mesajın yanında bir taşla başka kuşlar da vurdu:

1. El Kaide’den Hizbullah’a Hamas’tan Müslüman Kardeşleri’ne yoğunlukla müslüman olan tüm Orta Doğu aktörlerine ‘Ben müslümanım. Laik değilim.’ mesajını verdi.

2. Tüm dünyaya Arap Baharı başladığından beri bana ‘hakem’ muamelesi çektiniz. Faul yapana ses çıkarmayıp, meydanı boş bulanların bana saldırmasına müsaade ettiniz. Hadi bakalım.’dedi.

3. İran’a ‘Yıllardır ben her yerde seni savunurken sen beni ‘Tarafını seç’ diyerek sıkıştırdın ve ‘Ya benden yanasın ya ABD’den’ diyerek tehdit ettin, şimdi de vuruyorsun. Ne sendenim ne ABD’den’ dedi.

4. Bu hamleyi cok büyük ihtimalle sadece 2-3 kişiyle paylaştı. Bu sayede yıllardır ve muhtemelen bürokratlarından, son zamanlarda daha da fazla yaşadığı İran’a ve İsrail’e sızdırmaların önünü aldı. Bu, ofisini dahi dinleyen içeridekilere de ‘Oyununuzu bozarım’ mesajıydı.

5. Baas rejimine artık gizleme gereği bile duymadan aleni şekilde çalışanlara ve Reyhanlı patlamasında parmağı olduğu ortaya çıkanlara ‘Aniden bir karışıklık çıkabilir. Kimbilir bir gece ansızın sizi de Silivri’de misafir ederim’ dedi.

6. Ülke içinde konformistlikleri nedeniyle savaş karşıtı olan hemen herkesi direnişçi yapıp ‘iç savaş’ naraları attırarak ‘fake’ savaş karşıtlığını deşifre etti. Ayrıca herkesi istediği zaman psikolojik olarak savaşa hazırlayabileceğini yedi düvele gösterdi.

Burada özellikle, Suriye’de devrimin bu hale gelmesinde başrolü oynayan gizli özne İran’a özellikle değinmekte yarar var. İran açık alanda belirgin söylevlerle savaşmıyor ama ‘odadaki görünmeyen fil’ misali her yerde var ve bu savaşı o yönetiyor. İran’ın Suriye’deki pozisyonunun Baas rejimini savunmakla bir alakası yok. İran, Suriye’yi, en güçlü rakibi olarak gördüğü El Kaide’yi yok etmek İçin bir sıçrama tahtası olarak görüyor. Neden düşmanı değil de rakibi diyorum: Mehdi’nin geldiği fikri, Türkiyelilere fantastik gelse de, Şii inancında çok önemli bir yer tutuyor. Öyle ki, Cumhurbaşkanlığı seçimleri yaklaşırken yüzü yeşil bir örtüyle kapatılmış erkek fotoğrafları, ‘Mehdi yakında yüzünü gösterecek’ cümleleriyle İran medyasında yer buluyor. Kral Abdullah’ın ölümünü son alamet olarak yorumlayan Şia, Sünniler arasında kısmen yer bulan ‘Mehdi Afganistan’dan çıkacak’ düşüncesini yok etmek istiyor. ‘Mezhepler Mehdi gelene kadar vardır’ inancı, İran için bu rekabeti kazananın mezhep savaşını da kazanması anlamına geliyor. İstanbul’daki üçüncü köprüye Şah İsmail’le savaşan Yavuz isminin verilmesinin de, bizim medyada Türkiyeli Alevilerin hassasiyetleri açısından alınıp farklı algılansa da, İran’a bir gözdağı olarak yorumlanıyor.

Öte yandan, 3 yıldır Arap Baharı’nı, 2 yıldır Occupy Wall Street’i yakından izleyen biri olarak, dezenformasyonun bu kadar hızlı yayıldığına şahit olmamıştım. Bu durum, yurt dışından bu olayları takip eden uzmanların gözünde, yaşananların kurgu olması ihtimalini güçlendirdi. Özellikle ‘polis bir direnişçiyi öldürüp kalbini yedi’ye varacak kadar saçma haberler, Nazi Almanyası benzetmeleri, kimyasal silah asparagasları bu tür olayların gerçekleşme biçimlerini bilimsel olarak ele alanlar tarafından farklıyorumlamalara yol açtı. Olayların kopuş biçimi değil ancak dezenformasyonun geometrik artış hızı bu farklı yorumları artırdı.

Başbakan’ın içki ve çevrecilik gibi, etnik unsur, rejim değişikliği gibi ciddi özellikler barındıran diğer ayaklanmalara oranla masum ve hatta PR bile sayılabilecek bir konuyla protesto ediliyor olması, bu yazıda bahsettiğim teoriyi güçlendiren bir durummuş gibi duruyor. Böyle ortaları bekleyen, ‘Bu başka, gelin’ciler de Erdoğan’ı hiç yanıltmıyor.

Kısacası son iki haftada siyasi dilini sertleştiren, muhafazakar düzenlemeleri hiç yapmadığı kadar yüksek doja çıkaran Başbakan, kontrolü dışına çıkacak olayları göze almış olsa da burjuvanın sokağa çıkmasına bilerek ve isteyerek izin vermiş görünüyor. ‘Ağaç’ deyince aklına ‘darağacı’gelenlerin devrinin geçtiğini bilse de, ufak da olsa var olan bu riski bile göze almış olduğu anlaşılıyor. Cemaat gazetecilerinden ve polis görünümlü sosyal medya hesaplarından gelen yorumlara dikkat etmek ama fazla kulak asmamak lazım. Onlar bir yıl önce oyun dışı kaldilar, şu anda standart bir muhalefet yaparak rol kapabilir miyim düşüncesindeler.

Sonuç itibarıyla, CNNInternational, BBC, RT, Anonymous Erdoğan’ı ne kadar çok eleştirirse onun için işler o kadar yolunda görünüyor. Her uluslararası yayın, dev sermayedarların kendi hükümetlerini sıkıştırıp ‘Noluyor? Orada benim yatırımım, şubem, çalışanım, nakitim, taşınacak malım var’ diyerek sıkıştırmasına sebep oluyor.

Yüzbinlerce insanın öldüğü, milyonlarca insanın sığınmacı olduğu, kaybolduğu, işkence ve tecavüze uğradığı olaylara kayıtsız kalan, hatta bu insanlara fiziksel görünümlerinden ötürü ‘terörist’ diyebilen insanların alkol, çevre gibi faktörler yüzünden şehir terörüne başvurması ve bunu insan hakları ihlaline dayandırması hayatın bir ironisi gibi. “Polis şiddetini kınıyorum” gibi resmi cümleler yazmıyorum. Orayı aştık. Erdoğan haklı mı haksız mı tartışmasına girmiyorum. Keyifli bir yol değil ama eğer düşündüğüm gibiyse yanındayım. Yanıbaşımızdakiler katlediliyorken ‘evim huzurlu olsun’ diyememenin kahramanca bir güzelliği var. Savaşlar kirlidir, tek lekesi bu olsun. Bunu ulusal bir vaka olarak görmek varolduğun coğrafyadan da dünyadan da bihaber olmak demek. Ben de artık hiçbirşeyin eskisi gibi olmayacağını umuyorum. Hayırlısı neyse o olsun.